IMUNITET U DJECE I INFEKTIVNE BOLESTI U PEDIJATRIJI
Imunost obuhvata sve fiziološke mehanizme kojima organizam reaguje sa stranom supstancom (antigenom). Ona može biti urođena i stečena, humoralna i celularna. Posljedice imunoloških reakcija su obično korisne za organizam (odbrana od infekcija), mada mogu biti i štetne (alergija). U dječijem uzrastu bitno je poznavanje specifičnosti imunološkog sistema koji sazrijeva tokom djetinjstva. Imunološki gledano svako dijete da bi bilo zdravo, mora da bude i bolesno, odnosno da bude u kontaktu sa virusima i bakterijama kojima smo okruženi i da na taj način stiče imunitet.
Razvoj imuniteta počinje još intrauterino (od 9. nedjelje gestacije), a u VI mjesecu gestacije postoji sposobnost sinteze većine klasa imunoglobulina (antitijela odgovorna za humoralni imunitet). Prilikom rođenja zdravo novorođenče, pošto nije bilo u kontaktu sa antigenima, ima samo imunoglobulin klase G od majke (transplacentarno). Produkcija sopstvenih imunoglobulina počinje naseljavanjem usne šupljine i crijeva fiziološkom bakterijskom florom, kao i sa prvim dodirima s patogenim infektivnim agensima. Pasivno primljeni majčini imunoglobulini G od 3-5 mjeseca života dojenčeta nestaju, a zamjenjuju ih vlastiti i to doba se naziva fiziološka hipogamaglobulinemija. Ona ne zahtijeva terapiju, ali u tom periodu dojenče je najosjetljivije na infekcije. Zbog toga u tom periodu, majčino mlijeko ima veliki imunološki značaj, zbog velike koncentracije imunoglobulina A koji štiti površinu sluznice crijeva djeteta od gram negativnih crijevnih bakterija. Kasnije nivo imunoglobulina raste sa rastom djeteta.
Zbog postepenog rasta imunoglobulina, infekcije su najčešće bolesti u djetinjstvu. One su najčešće virusnog porijekla, kratko traju, protiču bez komplikacija i ne zahtijevaju primjenu antibiotika. Teške infekcije kao što su sepsa i meningitis koje se takođe javljaju u dječijem uzrastu, mogu da počnu kao brojne ,,bezazlene” infekcije. Zbog toga je jako bitan pristup oboljelom djetetu: uzeta temeljna anamneza, pravilno uočavanje simptoma kojima se karakterišu različite bolesti i sveobuhvatan pregled. Često su neophodne i dodatne, kao što su laboratorijske i mikrobiološke analize, radi razgraničavanja bakterijskih od virusnih infekcija.
Od svih infekcija akutne infekcije gornjih respiratornih puteva su najčešće u ranom djetinjstvu, naročito kada nivo zaštitnih imunoglobulina pasivno prenijetih od majke opada (oko šestog mjeseca života), a tek počinju da rastu sopstveni imunoglobulini. Pa nije čudo kada i zdrava djeca 6 - 8 puta godišnje imaju infekciju gornjih respiratornih puteva, u narodu poznatu kao prehlada (rinitis), koji se može komplikovati i upalom srednjeg uha ili sinusitisom (u kasnijem uzrastu). Najčešći prouzrokovači su virusi (rinovirusi , adenovirusi, virus parainfluence, respiratorni sincicijalni vrus) koji se prenose direktnim (kihanje, ruka - nos) ili indirektnim kontaktom (preko ruku, igračaka, pribora za ishranu..) pa su djeca u kolektivima prvenstveno ugrožena. U dječijem uzrastu se često sreće i faringitis virusne etiologije, a ako je bakterijski najznačajni je beta hemolitički streptokok gupe A.
Različite uzrasne grupe karakterišu i različiti bakterijski uzročnici infekcija. Na primjer, u novorođenčadi su često prisutne gram negativne bakterije, u odojčadi i djece do 2 god života piogene bakterije (Haemophilus influence), a u predškolskom i školskom uzrastu pneumokok i beta hemolitički streptokok grupe A. Naseljavanje (kolonizacija) nazofaringsa pneumokokom je vrlo česta kod djece u kolektivu (90%), a od velikog broja serotipova pneumokoka 20 su invazivni. Liječenje antibioticima nazofaringsne kolonizacije bez znakova bolesti je greška, jer povećava šansu za razvoj rezistentnih sojeva koji mogu dovesti do teških infekcija i njihovih komplikacija. Faktori koji dovode do prodora invazivnih mikroorganizama u dječijem uzrastu su prethodna virusna infekcija, pothranjenost i izloženost duvanskom dimu.
Pošto su djeca sa rekurentnim infekcijama (infekcije koje se ponavljaju) česti pacijenti, rana dijagnoza defekta imunog sistema je jako bitna i na nju treba misliti kod djece sa neuobičajenim, hroničnim infekcijama, naročito teškim (sepsa, meningitis), na neuobičajenim mjestima i izazvanih sa neuobičajenim agensima. Od svih primarnih imunodeficijencija najčešće su one sa defektom u produkciji antitijela. Ta djeca imaju česte respiratorne, gastrointestinalne i urogenitalne infekcije. Takođe su skloni autoimunim oboljenjima, a i incidenca ka malignitetu je povećana. Često ta djeca imaju IgG antitijela protiv kravljeg mlijeka.
Česte infekcije u tom, ranom djetinjstvu su često praćene i velikom upotrebom antibiotika. Tako da su antibiotici u pedijatriji najčešće korišćeni i nažalost najčešće zloupotrebljeni lijekovi. Njihovo neželjeno dejstvo koje se često sreće je poremećaj gastrointestinalne flore. Pojedini antibiotici nakon apsorpcije ponovo se ekskretuju u digestivni trakt i mogu dovesti do pojave dijareje usljed poremećaja flore debelog crijeva bolesne djece. Takva djeca ponovo oboljevaju i na taj način se stvara začaran krug u medicini poznat kao ,,circulus vitiosus”.
Zbog toga je jako bitno poznavanje drugog pristupa u liječenju i pomoći mladom organizmu da se što bezbolnije izbori sa brojnim infekcijama. Potrebno je stimulisati imuni sistem naročito u najranijem uzrastu.
Jedan od načina je upotrebom probiotika i prebiotika. Probiotici su sojevi mikroorganizama koji čine dio prirodne mikroflore a svojim djelovanjem mogu da stimulišu imuni sistem crijeva i čitavog organizma. S druge strane prebiotici su ugljeni hidrati koji su ,,hrana” za korisne probiotske bakterije koje stimulišu njihov rast. ProbioKid immuno je preparat koji sadrži i probiotike i prebiotik. Naime, on ima optimalnu kombinaciju tri soja probiotskih bakterija i jedan prebiotik sa snažnim sinergističkim djelovanjem. Na taj način pomaže da se uspostavi i održi prirodan balans crijevne mikroflore i doprinosi jačanju odbrambenih snaga kod djece. Posebno se preporučuje djeci sa atopijskom konstitucijom, sklonoj alergiji, odojčadi na vještačkoj ishrani, djeci sklonoj čestim infekcijama i naročito djeci koja su prethodno bila često na antimikrobnoj terapiji i koja kreću u kolektiv. Prevencija se preporučuje i prenatalno, trudnicama u trećem trimestru trudnoće i majkama koje doje. Davanjem preparata ProbioKid immuno svakodnevno 6 nedjelja, velikom broju djece koja su imala česte respiratorne infekcije sa komplikacijama, pokazalo se u velikom procentu (svako treće dijęte je bilo bez tegoba u tom periodu) djelotvorno. Nakon 12 nedjelja primjene efekat je bio još bolji, više od polovine djece je bilo bez respiratornih infekcija. Takođe kontinuirana upotreba ProbioKid immuno je dovela do smanjene učestalosti najčešćih simptoma respiratornih infekcija kao što su rinoreja, febrilnost i kašalj. U poređenju sa djecom koja nisu uzimala ProbioKid immuno, djeca koja su ga koristila imala su osim smanjenja broja respiratornih infekcija, manju učestalost febrilnosti, kašlja, što je i rezultiralo smanjenom upotrebom antibiotika i smanjenjem broja dana izostanka iz vrtića. Duža upotreba ProbioKid immuno - 12 nedjelja u odnosu na 6 nedjelja se pokazala značajno bolja u svim parametrima. Značajan je i podatak da nisu zabilježeni neželjeni efekti, što je jako bitno pogotovo u dječijem uzrastu.
Na taj način preventivnom upotrebom ProbioKid immuno kod velikog broja djece predškolskog uzrasta smanjila se učestalost infekcija gornjih i donjih respiratornih puteva, što je i najčešći razlog oboljevanja djece u tom periodu, smanjila se učestalost upotrebe antibiotika i smanjio se broj odsustva djece iz kolektiva što je i dovelo do poboljšanja kvaliteta života djece i njihovih roditelja.
